Niefarmakologiczne metody leczenia bólu nowotworowego mają za zadanie przede wszystkim uzupełniać klasyczną terapię z użyciem preparatów przeciwbólowych. Należy pamiętać, że u większości chorych nie można zrezygnować z leczenia farmaceutykami, ponieważ leki zapewniają stabilną kontrolę nad dolegliwościami. Część technik wspomagających terapię to procedury medyczne wykonywane przez lekarzy, a inne opierają się na pracy własnej lub uczestnictwie w spotkaniach ze specjalistami z różnych dziedzin. Osobnym tematem są metody niekonwencjonalne, które pacjenci wykorzystują do obniżenia poziomu stresu i wzmocnienia motywacji.
W celu złagodzenia konkretnych rodzajów bólu nowotworowego niekiedy przeprowadzane są operacje. Ma to miejsce np. przy występowaniu bólu wywołanego uciskiem przerzutów na rdzeń kręgowy – pomocne jest odbarczenie rdzenia oraz ustabilizowanie kręgosłupa. W leczeniu dokuczliwego bólu związanego z obecnością przerzutów nowotworowych w kościach często stosowana jest radioterapia.
Użyteczne w eliminowaniu dolegliwości bólowych są także zabiegi zwane blokadami nerwowymi. Można opisać je jako trwałe znieczulenie pewnych obszarów w układzie nerwowym, dzięki czemu odczuwanie bólu zostaje stłumione. Przykładowo – blokada splotu podbrzusznego przy bolesnym nowotworze macicy.
Powyższe metody cechują się sporą skutecznością, jednak nie są obojętne dla organizmu człowieka. Przez jakiś czas po samym zabiegu chory może odczuwać dodatkowe dolegliwości bólowe, np. ból pooperacyjny związany z ingerencją chirurgiczną w tkanki. W takim przypadku konieczne jest odpowiednie zabezpieczenie farmakologiczne pacjenta na okres rekonwalescencji.
Ćwiczenia wykonywane pod okiem fizjoterapeuty lub rehabilitanta odgrywają ważną rolę w łagodzeniu bólu mięśni. Zazwyczaj są to nieskomplikowane i krótkie treningi, które pobudzają pracę mięśni, a przy tym nie męczą nadmiernie pacjenta. Profesjonalista dobiera ćwiczenia odpowiednie do stanu i potrzeb chorego oraz nadzoruje cały proces i czynnie wspiera w realizacji treningu. Równie przydatne przy bólach nowotworowych mogą okazać się masaże, ponieważ sprzyjają rozluźnieniu mięśni i ogólnemu odprężeniu.
Dla pacjenta onkologicznego niezwykle cenne jest wsparcie psychologa. Specjalista w tej dziedzinie powinien opiekować się osobą chorą na nowotwór już od momentu postawienia diagnozy. Rozmowy z psychologiem ułatwiają pogodzenie się z trudną sytuacją, przepracowanie wszystkich problemów oraz pomagają w odnalezieniu nadziei. Chory może poruszyć tematy, o których nie jest w stanie rozmawiać z bliskimi, bo nie chce ich niepokoić czy zasmucać. W trakcie terapii pacjent uczy się, jak psychicznie radzić sobie z bólem. Dobrze, gdy takie spotkania odbywają się regularnie, np. raz w tygodniu. Podczas pobytu na oddziale onkologicznym chory może konsultować się z zatrudnionym tam psychologiem klinicznym.
Kolejna opcja pracy ze specjalistą to uczęszczanie na warsztaty terapii zajęciowej. Ćwiczenia polegają na wykonywaniu prostych i przyjemnych czynności, zazwyczaj manualnych. Pacjent rzeźbi, haftuje lub maluje obrazy, a przy tym zapomina o bólu i skupia się na czymś pozytywnym.
Realizacja pasji to rodzaj odskoczni od przykrych myśli. Dzięki hobby odrywamy się od codzienności i oddajemy czemuś, co naprawdę lubimy – a to poprawia humor i ułatwia odcięcie się od bólu. Trzeba pamiętać, że pacjenci onkologiczni nie powinni się przeforsowywać. Wszelkie zajęcia muszą być dostosowane do ich aktualnego stanu, zwłaszcza w trakcie intensywnego leczenia. Jeśli chory nie ma siły na wstanie z łóżka, lecz chce podjąć jakąś aktywność, dobrym pomysłem będzie np. czytanie książek lub rozwiązywanie krzyżówek.
Umiarkowany wysiłek fizyczny świetnie sprawdza się u wielu pacjentów z chorobą nowotworową. Spokojny spacer czy sporty takie jak joga i tai chi wyciszają, regulują oddech i pomagają naładować się pozytywną energią.
Stosowanie okładów na ciało to jeszcze jedna możliwość osłabienia bólu, szczególnie mięśniowego. W sklepach medycznych i aptekach sprzedawane są specjalne żelowe kompresy do wykonywania okładów ciepłych lub zimnych. Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń użytkowania znajdujących się w ulotce, aby nie narazić się np. na poparzenia lub odmrożenia skóry.
Równoczesne korzystanie z wielu metod wspomagających leczenie farmakologiczne może przynieść osobie chorej niebywałą ulgę. Sposobów na złagodzenie dolegliwości jest sporo, istnieją jednak pewne ograniczenia dotyczące ich stosowania. Inwazyjne procedury medyczne wykonywane są tylko w uzasadnionych przypadkach, przy konkretnym rodzaju lub lokalizacji bólu. Przed samodzielnym wprowadzeniem niektórych metod watro porozmawiać z lekarzem prowadzącym i ściśle przestrzegać jego zaleceń – chodzi między innymi o masaże, fizjoterapię, rehabilitację, wszelką aktywność ruchową oraz przykładanie kompresów. Lekarz obiektywnie oceni, czy dany sposób nam nie zaszkodzi, dlatego konsultacja jest tak istotna.